Angelika Kuźniak - Papusza - recenzja

Doskonałą zachętą do sięgnięcia po książkę Angeliki Kuźniak była audycja radiowej Trójki. Fragmenty książki o Papuszy odczytywała Stanisława Celińska. Lektura w jej interpretacji, wzbogacona aranżacją muzyczną wywierała znakomite wrażenie. O Papuszy było znowu głośno również z powodu filmu, który wchodził na ekrany polskich kin w listopadzie. Bronisława Wajs (tak nazywała się cygańska poetka) pozostawiła po sobie twórczość niezwykłą i niepowtarzalną. Braki w edukacji i poetyckim warsztacie nadrabiała miłością do świata i przyrody, ich odczuwaniem wszystkimi zmysłami i umiejętnością przelewania tych wrażeń na papier. Odkryta przez Jerzego Ficowskiego, szybko znienawidzona przez własną społeczność, odrzucona i wyklęta za kumoterstwo z gadziami i zdradę cygańskich tajemnic. Nie miała Papusza łatwego życia. Angelika Kuźniak wykonała doskonałą reporterską pracę, przybliżając czytelnikom sylwetkę cygańskiej poetki (określenie „Rom” według Bronisławy Wajs jest niewłaściwe i sztuczne w swej poprawności). 

Rys biograficzny zazwyczaj otwiera data urodzin. W przypadku Papuszy nawet to nie jest oczywiste i pewne. Przyszła na świat w taborze, gdzie nie prowadzono kronik i zapisków, życie toczyło się w nim własnym rytmem, spójnym z prawidłami przyrody. Od najmłodszych lat przyuczała się do „zawodu”: w niezliczonych kieszeniach kryła skradzione kury i inne drobiazgi. Wyprawy do miasta na zarobek były jej codziennością, podobnie jak nauka liter od dzieci z okolicznej szkoły. Ukrywający się w taborze Jerzy Ficowski słyszał wielokrotnie jak Papusza wyśpiewuje swą poezję o lesie i podróżach. Namówił ją do wydania wierszy drukiem, a sam opublikował książkę Cyganie polscy, która wpędziła Bronisławę Wajs w poważne tarapaty. Za dużo w niej było informacji skrzętnie skrywanych przez społeczność cygańską. Papusza posądzona o zdradę plemiennego kodeksu została wykluczona i wyklęta. Lata osamotnienia i okazywanej powszechnie wzgardy odbiły się na jej zdrowiu psychicznym. W tle jej osobistego dramatu odbywały się przemiany polityczne i społeczne. Władza komunistyczna dążyła do osiedlenia podróżujących z taborem ludzi za wszelką cenę. Cyganom odbierano ich wolność. Tradycja, która przetrwała wojenne zawieruchy teraz miała pójść w zapomnienie. 

Pośród tych zmian Papusza cierpiała niedostatek i osamotnienie, przeżywała chwile zaskoczenia i radości, gdy jej wiersze wzbudzały zainteresowanie w świecie literackim. Do ostatnich chwil skromna i niezwykła, tak uwieczniła ją Angelika Kuźniak w swojej książce z pogranicza biografii, autobiografii i reportażu. Papusza mówi w niej sama o sobie przez swą poezję i listy wymieniane z Julianem Tuwimem i Jerzym Ficowskim. Tworzy obraz poetycki, urywany i nielinearny, jak ona sama, pełen ciepła, miłości, bólu i zadumy. Angelika Kuźniak wiedziała, co robi, gdy oddała inicjatywę w prowadzeniu tej opowieści w ręce Bronisławy Wajs.

Ocena 5/6

Tytuł: Papusza

Autor: Angelika Kuźniak

Wydawnictwo: Czarne

Liczba stron: 200

Oprawa: twarda

Cena: 39,90 zł

Charles Duhigg - Siła nawyku - recenzja

Myślisz, że panujesz nad własnymi nawykami, wszystkie decyzje podejmujesz świadomie i nie dajesz się zwieść marketingowym sztuczkom? Pomyśl teraz o myciu zębów. Co sprawia, że są czyste? Miętowa pasta, dająca orzeźwienie i to przyjemne mrowienie w ustach? A może ktoś chciał żebyśmy właśnie tak uważali? Nawyki są potężnym czynnikiem wpływającym na decyzje zakupowe i na całe nasze życie. Ich umiejętne zdiagnozowanie i wykorzystanie tej wiedzy może pomóc w leczeniu nałogów, samodoskonaleniu, ale także manipulacji konsumentem. W Sile nawyku Charles Duhigg przytacza fascynujące historie zwyczajnych ludzi, którzy wpadali w pętlę szkodliwych przyzwyczajeń lub dzięki nawykom dochodzili do założonych celów; firm i organizacji, które odniosły spektakularny sukces dzięki wykorzystaniu nawyków konsumentów oraz społeczności, które zmieniały swoje przekonania. 


W pierwszej części książki autor omawia przypadki zmian, jakie zaszły w życiu pojedynczych osób za sprawą zdiagnozowania i zmieniania ich nawyków. Dzięki zautomatyzowanym czynnościom nawet ludzie ciężko chorzy, z uszkodzonymi fragmentami mózgu odpowiedzialnymi za pamięć są w stanie trafić do lodówki i zrobić sobie śniadanie. Zadłużeni alkoholicy wychodzą z nałogu i długów, odnoszą życiowe sukcesy za sprawą poznania schematu własnych przyzwyczajeń. Pętla nawyku to zaledwie trzy elementy (wskazówka, zwyczaj i nagroda), które mogą przyczynić się do obgryzania paznokci, nałogowego hazardu lub sukcesu w życiu zawodowym. Autor pokazuje wiele takich schematów (także na własnym przykładzie), co ułatwia zrozumienie jak działają nawyki. To właśnie ma kluczowe znaczenie, jeśli chcemy je zmieniać. Nie łudźmy się jednak, że lektura ta odmieni nasze życie od tak. Nie jest to typowy poradnik ani prosta instrukcja na szybki sukces w walce z naszymi słabościami. Siła nawyku jest tylko punktem wyjścia dla pracy nad przyzwyczajeniami, pomoże zrozumieć jak one działają, skąd się biorą i jak oszukać własny umysł. Mózg człowieka dąży do ciągłego uproszczenia otaczającego świata. Wielu kwestii nie analizuje, zastępuje zapamiętywanie i przetwarzanie wszystkich bodźców automatycznym powielaniem schematu. To dlatego tak łatwo wpaść w pułapkę podjadania orzeszków podczas oglądania telewizji. Charles Duhigg podpowiada jak podsunąć umysłowi inne bodźce, które zmienią pętle złych przyzwyczajeń. 
 
W drugiej części książki znajdują się przykłady firm i organizacji, które za sprawą wykorzystania siły nawyku pracowników lub klientów zmieniały się nie do poznania. To bardzo ciekawy fragment publikacji, poruszający kwestie marketingu i wpływania na zachowania konsumentów. Stawia pytanie o to, jak daleko można posunąć się w wywieraniu wpływu na klienta. Podaje przykłady drobnych zmian przyzwyczajeń, z pozoru nic nieznaczących, które wpłynęły na funkcjonowanie ogromnych korporacji. 


Trzecia część książki dotyczy nawyków w społeczeństwie. Szufladkowania rzeczywistości, co czasami prowadzi do ksenofobii czy rasizmu. Charles Duhigg przytacza przykłady zmiany nawyków, które przyczyniły się między innymi do zniesienia segregacji rasowej w Stanach Zjednoczonych. Na kilku przykładach pokazuje proste schematy, które wpłynęły na zmianę światopoglądu i zachowania całych społeczności. 


Siła nawyku to książka napisana zaskakująco dobrze. Czyta się ją jak powieść sensacyjną, z zainteresowaniem i bez znużenia encyklopedycznymi formułkami. Pomimo, że autor sięga do źródeł z pogranicza neurochirurgii, psychologii i socjologii, lektura nie jest typowo naukowa, nie nastręcza trudności laikowi. Warto sięgnąć po tę książkę z czystej ciekawości. Nawet jeśli nie wpłynie znacząco na nasze życie, czas poświęcony na jej przeczytanie nie będzie stracony. Często książki, których kampanie reklamowe realizowane są z ogromną pompą, okazują się rozczarowującymi gniotami, których nie da się przeczytać. Siła nawyku na szczęście taka nie jest. Publikację przełożono na trzydzieści jeden języków, przez wiele tygodni utrzymywała się na liście bestsellerów New York Times`a. Obiecujące statystyki pokryły się z ciekawą i wartościową lekturą, której minusem jest to, że tak szybko się kończy. 


Ocena 5,5/6
Recenzja opublikowana także w serwisie Biblionetka


Tytuł: Siła nawyku
Autor: Charles Duhigg
Wydawnictwo: PWN 2013
Oprawa: miękka